W trakcie trwania zlotu zapraszamy wszystkich zainteresowanych na wycieczkę na górę Lubomir i zwiedzenie obserwatorium im. Tadeusza Banachiewicza otwartego w dniu 6 października 2007 roku. Wstępnie wycieczka odbędzie się w sobotę, ale wyłącznie w przypadku dobrej pogody!
Kilka słów o tym miejscu:
Obecne Obserwatorium Astronomiczne zostało wybudowane w miejscu przedwojennej stacji obserwacyjnej. Była to zamiejska filia Obserwatorium Krakowskiego.
Obserwatorium Krakowskie od 1791 roku miało swoją siedzibę w Krakowie przy ul. Kopernika, na terenie nowo powstałego Ogrodu Botanicznego. Na początku XX wieku, w miarę rozwoju miasta, wzrastało zanieczyszczenie atmosfery (również światłem), co utrudniało, a później uniemożliwiało obserwacje. Na pomysł utworzenia pierwszej zamiejskiej stacji obserwacyjnej wpadł prof. Banachiewicz wkrótce po tym, jak objął stanowisko dyrektora Obserwatorium Krakowskiego. Przy wyborze lokalizacji placówki brano pod uwagę wiele czynników. Musiało to być miejsce położone jak najwyżej, ale jednocześnie niezbyt daleko i w dobrym połączeniu z Krakowem. Poszukiwania toczyły się w Górach Świętokrzyskich, Beskidach i Gorcach. Ostatecznie wybrano Łysinę (tak dawniej nazywał się Lubomir) odległą od Krakowa o 33 km. Panowało tam małe zachmurzenie, nie było w okolicy rozwiniętego przemysłu, ani zanieczyszczenia nieba światłem. Lokalizacja ta miała jeszcze jedną zaletę - przy dobrej widoczności szczyt można było dostrzec z Krakowa. Było to istotne, gdyż zamierzano wykorzystywać ten fakt do bezpośredniej komunikacji placówki z ośrodkiem macierzystym. Przekaz informacji pomiędzy ośrodkami miał odbywać się za pomocą alfabetu Morse'a nadawanego przy pomocy heliotropu. Niestety taki sposób komunikacji z Krakowem był skuteczny jedynie podczas dni z bardzo dobrą przejrzystością atmosfery. Co prawda można było również skorzystać z telegrafu zamontowanego na stacji kolejowej w Kasinie Wielkiej, oddalonej o około 9 km od Obserwatorium.
Załącznik:
z2.jpg [ 48.07 KiB | Przeglądane 2808 razy ]
Komunikacja drogowa z Krakowem była względnie łatwa. Oznaczało to, że można było dojechać z Krakowa do Myślenic autobusem, z Myślenic do Poręby powozem, a później piechotą, lub też od razu z Myślenic piechotą. Była też druga możliwość, wykorzystywana, gdy trzeba było przewieźć do stacji sprzęt: z Krakowa koleją przez Chabówkę do Mszany Dolnej lub Kasiny Wielkiej (podróż trwała 5 godzin), a stąd wozem najczęściej zaprzężonym w woły, przez przełęcz Jaworzyce na szczyt. To udogodnienie jednak dużo kosztowało, więc jeżeli nie było ciężkich bagaży do transportu, ten 9 km odcinek pokonywano pieszo. Wysokość góry określano wówczas na 912 m n.p.m. Obecne pomiary wskazują 904 m.
Załącznik:
z3.jpg [ 78.56 KiB | Przeglądane 2808 razy ]
Właścicielem terenu na szczycie Łysiny był w owym czasie książę Kazimierz Lubomirski, który 10 ha lasu wokół szczytu oraz drewnianą leśniczówkę przekazał na rzecz stacji. Na cześć ofiarodawcy szczyt góry został w 1932 roku przemianowany na Lubomir, a nazwę Łysina otrzymał jeden z niższych wierzchołków pasma.
Prace nad uruchomieniem placówki rozpoczęły się jesienią 1921 r, a działalność stacja rozpoczęła w 1922 r. W czerwcu wyruszyła z Obserwatorium Krakowskiego wyprawa wioząca sprzęt i zaopatrzenie. Wyprawą tą kierował Jan Gadomski, asystent Obserwatorium Krakowskiego i pierwszy kierownik stacji astronomicznej na Lubomirze, a towarzyszył mu praktykant Antoni Czemierko. We wrześniu 1922 r. prace organizacyjne na szczycie były ukończone i stacja mogła funkcjonować.
Na początku swojej działalności na stację składały się: domek myśliwski, który jednocześnie stanowił również budynek mieszkalny, drewniany pawilon obserwacyjny z otwieranym dachem, mieszczący dwa refraktory: Steinheila z 135 mm obiektywem i Fraunhofera z 76 mm obiektywem. Obok pawilonu znajdowała się platforma – glorietka, z której prowadzono obserwację nieba blisko horyzontu. Była również budka meteorologiczna z następującymi instrumentami: klatką angielską z termometrami, barometrem rtęciowym, aneroidami Fuessa i Goldschmidta, deszczomierzem Hellmanna i wiatromierzem Wilde'a umieszczonym na słupie. Jedynym urządzeniem elektrycznym była radiostacja odbiorcza z 300 - metrową anteną, którą używano głównie do nasłuchu sygnałów czasowych, ze względu na znaczny pobór prądu, który czerpany był z akumulatorów. Do stacji obserwacyjnej nie dociągnięto przewodów prądowych.
Załącznik:
z4.jpg [ 24.47 KiB | Przeglądane 2808 razy ]
Później (1925 rok) pojawiła się jeszcze luneta Merza z obiektywem 115 mm i 46 krotnym powiększeniem, a w latach 30. został wmurowany słup służący umocowania lunety i został wybudowany drugi pawilon. Stacja była wyposażona skromnie. Domek myśliwski miał 4 pomieszczenia: kuchnię, pokój mieszkalny obserwatora, pokój pomocnika obserwatora, oraz pracownię. Pomocnikiem astronoma przez pierwsze 5 lat był Jan Drabik, a po nim Władysław Lis. Pracownia była wyposażona w niedużą bibliotekę, chronometr, odbiornik radiowy na akumulatory, arytmometr, biurko, stół i krzesła. Brak było prądu i telefonu.
W okresie istnienia stacji na Lubomirze dokonano łącznie 20 891 wizualnych ocen jasności gwiazd zaćmieniowych metodą Argelandera, co stanowi ok. 25% wszystkich obserwacji jakie w okresie 1922-1944 r. wykonano w ośrodku krakowskim i opublikowano.
Na stacji Lubomir odkryto również 2 komety. Pierwszą z nich odkrył 3 kwietnia 1925 roku, Lucjan Orkisz. Odkrycia dokonał podczas przeglądu nieba przy użyciu lunety Merza. Był to obiekt 8 wielkości gwiazdowej w gwiazdozbiorze Pegaza, a Orkisz początkowo uznał go za mgławicę. Po sprawdzeniu pozycji „mgławicy” w katalogu okazało się jednak że jest to kometa. Orkisz poświęcił się badaniom tej komety, która stała się podstawą jego pracy doktorskiej. Kometa ta została oznaczona jako C/1925 G1 Orkisz i była to pierwsza kometa odkryta przez Polaka.
Drugą kometę odkrył Władysław Lis, pomocnik astronomów w Stacji na Lubomirze, mieszkaniec Węglówki. Dostrzegł on 17 lipca 1936 r. gołym okiem w gwiazdozbiorze Małego Lwa rozmyty obiekt. Jak tylko upewnił się, że to kometa, postanowił niezwłocznie zawiadomić Obserwatorium Krakowskie. Okazało się, że kometę tę równocześnie z Lisem zaobserwował Japończyk Sigeru Kaho oraz pracujący w Aszchabadzie astronom polskiego pochodzenia Stefan Kozik. Kometę nazwano 1936III Kaho-Kozik-Lis od nazwisk odkrywców. Komety te znalazły się w herbie gminy Wiśniowa.
Astronomom dobrze żyło się wśród lokalnej ludności, choć bywały momenty, gdy byli obwiniani za sprowadzenie w okolicę niepogody. Jednak dosyć szybko zostali zaakceptowani, a zdarzały się nawet sytuacje, że kobiety odwiedzały stację prosząc o wróżbę...
15 września 1944 roku stacja została zniszczona wskutek działań wojennych. Spalone zostały zabudowania wraz z biblioteką i dziennikami obserwacyjnymi z 20 lat, natomiast sprzęt został skonfiskowany przez hitlerowców. Ocalał jedynie chronometr i radio, które Lis zdołał ukryć w lesie. Załoga obserwatorium złożona z rodziny Władysława Tęczy i Władysława Lisa została sprowadzona do Węglówki, a później uwolniona.
Po wojnie brano pod uwagę odbudowanie stacji, ale ostatecznie plany te nie doszły do skutku. Do pomysłu powrócono dopiero w XXI wieku. 22 marca 2003 roku został zawiązany Komitet Odbudowy Obserwatorium Astronomicznego na Lubomirze. Przewodniczącym komitetu został Wójt Gminy Wiśniowa Julian Murzyn. Utworzone zostały dwa zespoły: zespół programowy, którego przewodniczącym został prof. dr hab. Jerzy Kreiner, oraz zespół finansowy, któremu przewodzniczył mgr Ryszard Leśniak.
Urząd Gminy Wiśniowa, w dniu 15 kwietnia 2005 roku złożył wniosek o dofinansowanie odbudowy Obserwatorium Astronomicznego. Wniosek o nazwie „Odbudowa przedwojennego Obserwatorium Astronomicznego - Miasteczko Gwiezdne Lubomir" w dniu 21 grudnia 2005 r uchwałą wydaną przez Regionalny Komitet Sterujący, uzyskał rekomendację do dofinansowania. Niecały tydzień później, bo 27 grudnia 2005 roku Zarząd Województwa Małopolskiego, podjął uchwałę o dofinansowanie odbudowy Obserwatorium.
Załącznik:
nalubomirze.jpg [ 72.26 KiB | Przeglądane 2808 razy ]
Załącznik:
obserwatorium.jpg [ 76.61 KiB | Przeglądane 2808 razy ]
W lipcu 2006 roku, wmurowany został kamień węgielny, a oficjalna uroczystość odbyła się w 70 rocznicę odkrycia drugiej komety przez Władysława Lisa. W niespełna rok później, 18 kwietnia 2007 roku, podjęta zostaje uchwała o nadaniu imienia Tadeusza Banachiewicza, Obserwatorium Astronomicznemu. Poświęcenie i oficjalne otwarcie Obserwatorium Astronomicznego nastąpiło 6 października 2007 roku.
Zaloguj
FAQ
Szukaj
![Ranga: [8]](./images/ranks/05.gif "Ranga: [8]")
